Met de intreding van de democratie kan iedereen zijn eigen dromen stellen en bereiken. Zo kan, theoretisch gezien, eenieder minister-president worden en een hoop geld verdienen. Het leven in de democratie kent één doel, succesvol zijn. Succes staat voor mensen gelijk aan geluk. Degene die dat succes niet behalen worden door de maatschappij weggezet als “verliezers”. De democratie is een continue strijd tussen voornamelijk hoogopgeleiden die allen hun eigen doel willen halen. Met de komst van de democratie is het leven eerlijker geworden, zo is iedereen gelijkwaardig. Het leven is echter ook harder geworden, je hebt het levenssucces zelf in de hand waardoor eenieder het gehele leven bezig is met het behalen van succes. De mensen bij wie de capaciteit ontbreekt om mee te doen aan deze “successtrijd” worden in het openbaar vernederd. 

Nederland telt elk jaar weer meer hoogopgeleide mensen. Dit zorgt voor een overschot aan hoogopgeleide mensen, waardoor mensen een baan krijgen onder hun opleidingsniveau. Steeds meer ouders willen dat hun kind doorstudeert. Het kind heeft in onze huidige samenleving immers de kans om succesvol te worden en indien het kind doorstudeert is de kans op succes groter. Afgelopen week vertelde een kennis van mij vol schaamte dat hij slechts aan het MBO studeert, alsof hij zich daarvoor moet schamen. In de maatschappij leeft nog altijd de gedachte dat er een causaal verband bestaat tussen scholing en wijsheid.

Na het gesprek met eerdergenoemde kennis ging ik vorige week laat in de avond naar een snackbar in de Breestraat te Leiden. Voor mij kregen twee aangeschoten studenten, zeker net van een feest van een studentenvereniging waar ik de naam niet van zal noemen, hun bestelling. Nadat zij het bestelde eten in een razend tempo hadden opgegeten liepen zij naar de gokautomaat. Tot hun teleurstelling waren er echter twee andere jongens voor hen. De twee jongens hadden beiden een jas aan met een bontkraag, waar ik kortzichtig uit opmaak dat zij geen lid waren van diezelfde studentenvereniging. Één van de twee studenten die blijkbaar niet kon wachten om gebruik te maken van het gokautomaat, zet een stap naar voren en roept zo hard hij kan HBO! De jongens aan de gokautomaat reageren wijs en verlaten de snackbar. Met plaatsvervangende schaamte eet ik mijn broodje kroket en denk ik na over de nadelen van onze democratie.

In de strijd om succes vergeten veel mensen een belangrijk ding. Succes is subjectief en heeft niets te maken met wijsheid. Zo stelt psycholoog Rene Diekstra: “Talent is geen verdienste maar een geschenk. De gelegenheid krijgen dat talent te ontwikkelen is een dubbelgeschenk. En bij krijgen wat je niet hebt verdiend, passen maar twee “dingen”: bescheidenheid en de verantwoordelijkheid anderen met minder geluk nooit te vernederen”.

Unknown-4