Deze week werd het mij gevraagd, totaal onverwacht: “Je bent wel Nederlands, toch?” Ik keek hem niet-begrijpend aan, mezelf afvragend waarom het antwoord op die vraag relevant was. Uiteindelijk knikte ik. Onwillekeurig voelde ik me vanaf dat moment iets minder op mijn gemak. Ik keek naar mijn handen, het enige stukje huid dat zichtbaar was behalve mijn gezicht en was me ineens erg bewust van mijn (hoe zal ik het eens politiek correct zeggen?) niet-Nederlandse uiterlijk. Als dat al bestaat..
Sindsdien besluipen gedachten over soortgelijke opmerkingen me op momenten dat ik in gedachten verzink. De Israëlische douaneambtenaar die aan de vriendin met wie ik op reis was, vroeg of ik Chinees was. Een andere douaneambtenaar die vlak voor de terugvlucht vroeg waar toch in godsnaam mijn geboorteplaats lag en of dat een plaats in Nederland was. De uitleg dat het een eiland is voor de kust van Venezuela (lees: Curaçao), deed haar wenkbrauwen fronsen. Locals en backpackers vroegen mij waar ik vandaan kwam en als ik antwoordde: “The Netherlands”, wilden ze weten waarom ik er dan niet zo uitzag. Meestal beginnen ze dan uit zichzelf te raden naar mijn roots; Thailand, de Filippijnen, Indonesië..? Half Zuidoost-Azië komt op zo’n moment voorbij.
“Voel je je Nederlands?” Eveneens een vraag waar zoveel voorveronderstellingen in schuilen en waarvan het antwoord zo nietszeggend is dat ik me afvraag waarom het interessant is om dat te weten. Vraagt iemand weleens aan een Fries, een Amsterdammer of iemand uit Zeeuws-Vlaanderen of hij/zij zich Nederlands voelt? Er is me ook weleens gevraagd of ik twee paspoorten heb, een Nederlandse en een Antilliaanse. Een keer heb ik meegemaakt dat iemand direct nadat wij aan elkaar werden voorgesteld, vroeg waar ik vandaan kwam en toen ik daarop had geantwoord, volgde direct: “Heb jij ook weleens bolletjes geslikt?” Ik zou daar verontwaardigd over kunnen zijn of beledigd, maar eigenlijk vind ik zulke kleingeestigheid vooral lachwekkend.
Enkele weken geleden zag ik een vacature van het Ministerie van Buitenlandse Zaken voor startende beleidsmedewerker. Mensen die voor Nederland willen werken, maar zich ook aan de andere kant van de wereld thuis kunnen voelen en niet raar opkijken van andere gewoonten en gebruiken. En naast Nederlands en Engels, een derde taal zo goed als vloeiend spreken. Een baan die mij op het lijf is geschreven, vond ik zelf.
Ik schreef een brief en droomde al van verre oorden waar ik me, omringd door palmbomen, zou gaan inzetten voor vrede en veiligheid, vrouwenrechten en wat al niet meer.
Het mocht niet zo zijn. Deze week werd ik met een korte e-mail van mijn roze carrièrewolk gekieperd. Niet getreurd, ik ga driftig verder met solliciteren. En de eerstvolgende keer dat een potentiële werkgever vraagt om de sollicitatiebrief te vergezellen van een pasfoto, stuur ik lekker dit!
Wat is nu het moraal van het verhaal? Je vindt de vraag of je Nederlandse bent/voelt, raar? Het is nu eenmaal zo dat mensen dat vragen en ook dat je er on-Nederlands uit ziet. Ik zie het probleem niet zo. Overigens, ik bevind mij in dezelfde situatie. Ik ben op-en-top Hollands, al mijn voorouders zijn geboren in NL (op 1 lijk via mijn Britse oma na), maar ik heb een donker uiterlijk. Bij mij wordt deze vraag ook meermalen gesteld en als ik zeg ‘Nederland’ vraagt men of ik het ook van origine ben waarop ik volmondig en trots ‘Ja!’ zeg! Men denkt altijd dat ik Spaans, Portugees, Italiaans, Marrokaans, Turks ben. Ook Egyptisch, Russisch en Pools zijn voorbijgekomen. Mijn standaard reactie is dan; ‘Tja, ik ben gezegend met een internationaal uiterlijk. Altijd makkelijk.’ Prima toch? I blend in everywhere 😉 En jij ook! Tis gewoon een kwestie van interesse van mensen en daar is niks mis mee 😉
Dit blog is een verzameling van waargebeurde situaties en wat mij opvalt en ik dus ‘raar’ vind, is dat de vraag “Ben/voel jij (je) Nederlands?” geen objectieve vraag is. Het wordt volgens mij niet gevraagd aan Nederlanders met blond haar en blauwe ogen (om even te generaliseren); is dat omdat er in dat geval vanuit wordt gegaan dat zij 100% Nederlands zijn en zich ook zo voelen? En moet het bij mij dubbel gecheckt worden omdat het zo zou kunnen zijn dat ik mij niet 100% Nederlands voel? En als dat zo is (nu denk ik door): zou dat “erg” zijn? In het doorvragen of iemand van origine Nederlands is, kan inderdaad puur interesse schuilen, al betekent het eveneens dat iemand een stereotype in het hoofd heeft van hoe een Nederlander eruit ziet. Geen probleem, het is vast omdat we evolutionair gezien iedereen willen duiden. En over deze vragen zou men nog leuk kunnen filosoferen (hoe voelt dat dan, Nederlands zijn?), maar eerlijk gezegd vind ik de andere vragen die ik in het verleden heb gehad, uitingen van closed minded denken. Zoals de vraag of ik ook weleens bolletjes heb geslikt enkel en alleen omdat ik uit Curaçao kom. Daar kan ik geen interesse uit destilleren, dat is vragen naar bevestiging van een vooroordeel en het is stigmatiserend. Dus de moraal van het verhaal zou kunnen zijn: waar ligt de scheidslijn tussen pure interesse en vooringenomenheid?
Ik ben het totaal met je eens over de vragen naar bolletjes slikken: dat is generaliserend, kwetsend en slaat nergens op. Deze vraag is inderdaad closed minded, maar de vraag of je Nederlands bent niet. Het is gewoon een constatering/observatie waaruit men zich afvraagt of je dat bent of niet en dus vragen ze het. Dat vind ik geen rare vraag.
De vraag of je je Nederlandse voelt is weer van een ander kaliber (dat is waar) en dan kan je je inderdaad afvragen: wat is nu dat écht Nederlandse gevoel? Trots zijn op Nederland, houden van kaas & klompen. Wie weet.
Het is overigens een interessante conclusie; waar ligt de scheidslijn tussen pure interesse en vooringenomenheid?
Lijk moet overig ‘lijn’ zijn, haha.