Ons rechtssysteem dient ervoor te zorgen dat iedereen vrij en gelukkig in een rechtvaardige maatschappij zijn leven kan doorkomen. Indien er geschillen zijn of iemand wat doet dat in de ogen van de maatschappij onrechtmatig is dan moet die persoon daarvoor worden vervolgd. Bij deze maatschappelijke vervolgingsdrang komen al snel veel emoties kijken!

Zo werd eind 2013 de agent vervolgd die in 2012 een jongen op een station in Den Haag had neergeschoten. De politie werd gebeld met het verhaal dat de jongen een wapen bij zich zou hebben en erg gevaarlijk was. In een ongelukkige situatie heeft de agent de jongen doodgeschoten omdat de jongen begon te rennen toen de agent hem riep om stil te blijven staan. Na het incident bleek dat de jongen helemaal geen wapen bij zich had. Uiteraard een afschuwelijke zaak waarbij de familie van de jongen en de agent slachtoffer zijn. Waar elke jurist zal begrijpen dat het hier niet gaat om een moord, heeft het Openbaar Ministerie dit uiteindelijk wel tenlastegelegd. De familie van de doodgeschoten jongen vonden doodslag te weinig. Na de tenlastelegging te hebben veranderd vroeg het Openbaar Ministerie wel om vrijspraak. Snapt u het nog?

Waar in onze democratie steeds meer mensen, zonder iets van het onderwerp af te weten, hun mening verkondigen over de rechtsstaat is het verstandig even stil te staan bij de vraag hoe wij daar als maatschappij mee moeten omgaan. Het verhogen van de strafeis maar hierna wel om vrijspraak vragen neemt de emotie en onbegrip bij veel mensen niet weg. Het is dan ook onbegrijpelijk met welke gedachten het Openbaar Ministerie de strafeis heeft veranderd. Ik ben benieuwd hoe het Openbaar Ministerie, in mei dit jaar, zal omgaan met de vrijlating van Folkert van der G. Na een strafrechtelijk proces is Van der G veroordeeld tot een gevangenisstraf van 18 jaar. Zoals elke andere veroordeelde mag Van der G vervroegd de detentie verlaten indien hij zich goed heeft gedragen, dit betekent dat hij hoogstwaarschijnlijk in mei 2014 vrijkomt. Veel mensen hebben reeds aangegeven “eigen rechter” te gaan spelen indien Van der G vrijkomt.

In steeds meer juridische zaken zie je dat de emoties van de maatschappij de uitkomst beïnvloeden. Dit komt onder andere door de gedachten dat iedereen gelijk is. Er is geen hiërarchie en aanzien meer voor de wachters van Plato (bijvoorbeeld agenten en juristen). Het nadeel van dit gebrek aan hiërarchie en aanzien is dat mensen geen genoegen meer nemen met een oordeel van deze “wachters”. Toegeven aan de emoties van mensen zal betekenen dat Van der G nooit meer vrij komt of er zal wellicht een heksenjacht worden gestart. Onze maatschappij zal dan teruggaan naar een periode van voor de rechtsstaat, een periode waar daders publiekelijk werden opgehangen ter rechtvaardiging.

In onze maatschappij zie je momenteel dat de ratio in het publieke debat wordt overschreeuwd door emoties. Dit is in principe niet erg, maar rechtsstatelijke organen zouden zich niets moeten aantrekken van deze basale emoties. Het is de taak van deze organen om goed te luisteren naar de emoties die leven in de maatschappij en te benoemen op basis waarvan (afweging van emoties en de ratio) een oordeel tot stand komt. Het volgen van de publieke opinie zoals het Openbaar Ministerie in bovenstaande zaak deed maar dan wel om vrijspraak vragen leidt enkel tot onbegrip. De juristen in onze maatschappij hebben de belangrijke taak om de emoties weg te zetten tegenover de ratio en een beslissing te nemen die “rechtvaardig” is. Voor deze afweging worden zij immers opgeleid. Indien juristen en andere geleerden enkel luisteren naar de publieke opinie verdwijnt onze rechtsstaat en zullen wij weer onmenselijk gaan straffen.

Richt de juiste emotie op de juiste persoon, op de juiste plaats, op het juiste moment en in de juiste mate”: Aristoteles.

handshake-760x570