De dag begint grauw, grijs en regenachtig en misschien maakt dat dat de PI (penitentiaire inrichting) in Zoetermeer er vandaag nog troostelozer uitziet dan gewoonlijk. Metershoge muren met daarbovenop prikkeldraad omgeven het gebouw. Eerst gaan alle jassen en telefoons in een kluis en daarna mogen wij naar binnen. Voor de eerste keer die dag valt er achter me een deur in het slot.

Daarna krijgen wij een presentatie over de gevangenis, de dagelijkse structuur en de gedetineerden. Er wordt een foto getoond van een cel. De oppervlakte is zo’n 10-12 m2 en er staan een bed, een stoel en tafel met een tv erop, een kast en een toilet. Een meisje merkt op dat het eruit ziet als een studentenkamer. Hoewel ik door Penitentiair recht al wist dat er een strikt regime heerst in de gevangenis, vind ik het toch weer beklemmend klinken als ik hoor dat er vastgestelde tijden zijn voor luchten, recreatie, werk en bezoek.

Dan volgt een rondleiding door het complex. De bakstenen muren weerkaatsen het holle geluid van voetstappen. Het valt op dat vrijwel alle ruimtes neutraal, om niet te zeggen: kaal, zijn ingericht. Later lees ik op de website dat het interieur expres zo anoniem is, om oriëntatie te bemoeilijken. En die opzet werkt, het is een doolhof van gangen die allemaal op elkaar lijken. Overal zijn deuren, naar de supermarkt, de bibliotheek, het klaslokaal, de ruimtes voor geestelijke verzorging. Alles is op slot. Ik heb nog geen gedetineerde gezien. Vlak voordat wij de afdelingen betreden waar de cellen zijn, worden wij ineens tegengehouden. De “jongens” blijken nog niet ingesloten te zijn na het recreatieuurtje en lopen over de galerij of hangen over de reling. Door het raam vang ik een glimp op van hen. De meeste zijn vrij jong. Hoewel ze geen uniform dragen, zien ze er vrijwel hetzelfde uit. Trainingspakken en joggingbroeken overheersen.

Om de ervaring compleet te maken, mogen wij een lege cel van binnen zien. De massieve oranje deur zwaait open. Het ruikt er muf en het is een stuk kleiner dan verwacht. Kale muren en tralies voor het raam, dat uitkijkt op de gevangenismuur. Het meisje dat tijdens de presentatie nog vond dat de gevangenis een hotel is, knijpt haar neus dicht en komt op haar uitspraak terug.

Een half uur later sta ik weer buiten, een indrukwekkende ervaring rijker. Toen Joost Eerdmans (voormalig Tweede Kamerlid voor de LPF) zich eens voor een week vrijwillig liet opsluiten in de gevangenis om te ervaren hoe dat is, dacht ik ‘dat wil ik ook’. Enorm spannend leek me dat. Dat neem ik bij dezen terug. Een ochtend in de nor vond ik al meer dan genoeg.