wereld

Rustig glijden we over het bruine water van de Kinabatangan rivier in Borneo, Maleisië. Met half dichtgeknepen ogen door de felle zon zoek ik de bomen af op zoek naar iets dat beweegt; misschien heb ik wel geluk en zie ik een orang-oetang, een neusaap of een makaak. Ik ben hier voor de cursus Tropical Biodiversity, om te leren over de biodiversiteit in het tropische regenwoud. Het is pas dag twee van mijn verblijf in de jungle en ik verbaas me nu al over de grote diversiteit hier.

borneo

We hebben net vijf vallen om varanen te vangen bekeken; helaas was het laatste en tevens het grootste exemplaar ontsnapt. De Aziatische varaan is de op een na grootste varaansoort op deze aardbol en het is verwant aan de beter bekende komodovaraan. De onderzoekers bij wie we een kijkje nemen, bestuderen deze soort om meer te weten te komen over zijn leefgebied, verspreiding en gedrag. Ze verkrijgen informatie door het gebruik van zenders om de varaan overal te kunnen volgen.

Borneo 2

Noord-Borneo

Plotseling word ik uit mijn dagdroom geschud. De hoofdonderzoeker roept iets naar degene achter het roer en alle hoofden draaien snel naar de oever aan de overkant. Daar klautert de varaan die net ontsnapt is op zijn dooie gemak de oever op om daar in de zon op te warmen. De onderzoekers kijken elkaar vol spanning aan: ‘zullen we ‘m gaan vangen?’ Voor een seconde heerst er een gespannen sfeer en dan springen de wetenschappers de boot uit en rennen ze richting de varaan. Deze schiet het hoge gras in en ze duiken erachteraan zodat ze allen verdwijnen in een groene zee. Vol verwachting kijken we toe: hoe gaat dit aflopen?

Kinabatangan

Het beschermde regenwoud rond de Kinabatangan rivier waar ik heb mogen verblijven.

Dan komen de mannen weer boven het gras uit, met een enorme varaan in hun handen! Binnen een seconde staan we om de varaan heen en zitten de onderzoekers in positie om zo snel mogelijk alle informatie in te winnen. De varaan krijgt een blinddoek om en wordt voor de zekerheid vastgebonden, het blijft een reptiel van ruim twee meter met scherpe tanden, gevaarlijke klauwen en een staart als een zweep. In rap tempo nemen ze verschillende maten op en wegen ze het dier: 12 kilo maar liefst. Vervolgens kijken ze of de zender niet te veel schade heeft aangebracht. Gelukkig heeft het dier maar een aantal schrammen opgelopen.

lizard

De onderzoekers gingen precies en snel te werk zodat het dier zo min mogelijk stress zou ondergaan

Ze beginnen met het afnemen van monsters, allereerst wat bloed. Dit sturen ze naar het lab om erachter te komen hoe gezond het dier is. Door de stevige huid van het dier is het knap lastig om een goed bloedvat te vinden. Vervolgens onderzoeken ze het dier naar teken; deze gaan ook naar het lab. Daarnaast nemen ze een monster van de feces: dit houdt in dat ze een heel lang wattenstaafje in de cloaca van de varaan steken zodat hier vloeistof van het dier op komt. Het topje van de ‘enorme’ wattenstaaf wordt netjes in een epje gestopt. Dit herhalen ze voor de saliva: het slijm uit de mond van de varaan.

Nu is de varaan klaar om vrijgelaten te worden. De touwen en het blinddoek worden voorzichtig losgemaakt en de varaan wordt op het zand dicht bij het water gelegd. Doordat het afnemen van monsters waarschijnlijk wat stress heeft opgeleverd, ligt de varaan nog even roerloos op de bedding. Wanneer de onderzoeker hem een zetje geeft, schiet de varaan het water in. Een tijdje kijken we de varaan na en dan gaan ook wij weer te water, maar dan in ons bootje, op zoek naar het volgende avontuur.