“Sta mij toe een verhaal te vertellen” – Hannah Arendt

Van het begin van een leven tot het begin van een jaar of het begin van een blog; allemaal begint het klein en is het niet duidelijk waar het naartoe zal gaan. Een klein diertje, een kleine kurk uit een fles, een klein woordje. Het is het begin van een verhaal.

malu baby

Het kleine begin van mijn hond Malu

Filosofe Hannah Arendt maakte het “beginnen” de basis voor haar politieke en filosofische ideeën. De grootste kracht van de mens ligt in ons vermogen om iets nieuws te starten. Daarom is het ons handelen wat ons kenmerkt; een bewuste handeling zet iets in werking wat ons en onze omgeving beïnvloedt. Ze maakt daarbij een onderscheid tussen wat we zijn en wie we zijn. Wij bepalen in ons handelen wie we zijn en daarom zijn we altijd in statu nascendi. Arendt legt de nadruk op onze uniciteit en de kracht die daarin verscholen ligt. We zijn, in haar woorden, ‘tot nieuw beginnen begaafd’.

Maar, nieuwe beginnen zijn ook beangstigend. Het is niet voor niets dat al vroeg in mijn leven het woord ‘soggen’ (studie-ontwijkend-gedrag) aan mijn vocabulaire werd toegevoegd. Het is immers onzeker wat de uitkomst zal zijn van ons handelen. Een tentamen kan voelen als een onneembare vesting waarvoor beginnen met leren niet eens zin heeft. Maar op die onberekenbaarheid heeft Arendt een oplossing: vergeving en belofte.

Vergiffenis is van belang omdat we niets kunnen veranderen aan wat er in het verleden is gebeurd. Ik ken het gevoel maar al te goed; dat ik mijzelf verwijt dat ik iets hebt nagelaten en dat het daarom moeilijk is er alsnog aan te beginnen. Maar, zegt Arendt, als je jezelf vergeeft (of iets een ander vergeeft) creëer je de mogelijkheid om opnieuw te beginnen. Om te kunnen beginnen aan deze blog moest ik mijzelf dan ook vergeven dat ik gisteren geen pen op papier heb gezet omdat ik te druk was met het spelen van Assassin’s Creed.

De kracht van de belofte ligt erin dat het ons onvoorspelbare handelen kan structureren. Je bouwt eilandjes van zekerheid voor houvast. Nietzsche noemde dit het ‘geheugen van de wil’; door een belofte te doen aan een ander of aan jezelf neem je jezelf voor om een bepaald begin te maken. Zo beloofde ik veel te studeren toen ik mijn tentamenplanning maakte. Ik beloofde te lezen toen ik boeken op mijn e-reader zette. Ik beloofde deze blog te schrijven en ik beloof er nog meer te gaan schrijven.

Waarom beloven we? Omdat we hopen te beginnen. Ik hoop dat ik veel ga studeren, hoop dat ik veel ga lezen, hoop dat ik veel ga schrijven. Omdat ik het gevoel van die nieuwe beginnetjes ken. Als ik eenmaal over de drempel heen ben voelt het zo goed.

Aan het einde van het jaar zie je veel van die eilandjes van belofte verschijnen: goede voornemens voor het nieuwe jaar. Nu is de start van een nieuw jaar bepaald niet afhankelijk van ons handelen. Die chronologische tijd verstrijkt immers vanzelf. Maar het is in de hele wereld, welke kalender er ook gebruikt wordt, toch een bijzondere gelegenheid. Het is op zichzelf ook een belofte, een structurering, een eiland van zekerheid. Je kan de klok erop gelijk zetten en de dagen aftellen.

Ik zie Oud & Nieuw daarom graag als het vieren van het nieuwe begin en de kracht van de mens. Maak dus beloftes, vergeef jezelf en anderen als ze niet nagekomen worden en maak er een fantastisch begin van 2016 van! Ik hoop je in het nieuwe jaar hier weer te mogen ontmoeten en je mijn verhalen te mogen vertellen.

Malu (Mirte)

Malu, 2 jaar oud