Vrijwel exact een jaar geleden zat ik in een klaslokaal in China en gaf de Chinese lerares mij en mijn medestudenten de opdracht een kleine presentatie te geven. Het onderwerp: vrijheid. Dat juist op dat moment de vrijheid groots gevierd werd in Nederland was natuurlijk een mooi toeval. Zo zit je aan de andere kant van de wereld, maar voel je je door zoiets kleins toch even extra verbonden met thuis.

Het vliegersmonument in Dronten

Het vliegersmonument in Dronten, foto: 4en5mei.nl

Gemengde gevoelens

Al zolang ik me kan herinneren heb ik gemengde gevoelens over 4 en 5 mei. Het is zo vlak na de gezelligheid van Koningsdag dat je de tompoucen nog kan proeven en dat de vlag haast wel kan blijven hangen. Maar die moet dan wel op de vierde dag van mei halfstok. Ik ben opgegroeid in Dronten, middenin het letterlijk platte land van Flevoland, dat zich een paar meter onder zeeniveau bevindt. Op het plein in het centrum staat een oorlogsmonument, een oude vliegtuigpropeller, die gevonden is tijdens het droogleggen van dit stukje Nederland. Ieder jaar op 4 mei wordt er op dat plein dodenherdenking gehouden, waarbij zelfs Britse veteranen aanwezig zijn en dat te volgen is op tv (NPO en Omroep Flevoland).

Bevrijdingsdag blijft bestaan

Natuurlijk heb ik de herdenking ook wel eens zelf bijgewoond. Het plein staat vol, de veteranen netjes vooraan en ook de burgemeester is aanwezig. Dan die eenzame trompet en de twee minuten zware stilte – vooral als kind werd ik gemakkelijk door de ernst van dat alles gegrepen. Maar wat dan volgt is een dag van uitbundige feestvreugde. Dat 5 mei dit jaar op een vrijdag valt, zal bij velen ongetwijfeld in goede aarde vallen. Terwijl we ieder jaar het hele land op zijn kop zetten, komen de opmerkingen altijd weer voorbij dat het tegenwoordig alleen maar om het feestje gaat. Ik zelf denk dat het vieren van Bevrijdingsdag niet gauw uit de mode zal raken. Herinneringen vervagen, geschiedenis verstoft misschien in boeken, maar er zullen altijd redenen genoeg zijn om onze vrijheid te vieren.

Vrijheid is niet vanzelfsprekend

Zo ondervond ik in China meer dan eens dat vrijheid helemaal niet zo vanzelfsprekend is. Ik moest ten eerste een flinke som geld neerleggen alleen maar om ervoor te zorgen dat ik om de Great Firewall heen kon en alle websites kon bezoeken die ik wilde. Tijdens mijn taallessen probeerden de leraressen ons natuurlijk ook meer bij te brengen over China zelf, maar hierbij kwam geen politiek onderwerp voorbij. Nee, ze lieten ons liever kleine essays over ons favoriete boek of film schrijven. Misschien niet universiteit-waardig, maar wel heel veilig. In China was er veel aandacht voor het referendum dat de doorslag gaf aan de Brexit. Maar een Chinees referendum, probeer je het maar eens voor te stellen! 4 juni 1989 is nog steeds een uitzonderlijk gevoelig onderwerp: studenten hadden zich verzameld op het Plein van de Hemelse Vrede in Beijing, waar hun roep om democratie gewelddadig werd neergeslagen.

Plein van de Hemelse Vrede in China

Tegenwoordig ligt het plein er rustig bij…

Bewaking op het Plein van de Hemelse Vrede in China

Maar er is meer dan genoeg bewaking aanwezig. Voor je het plein mag betreden vindt er ook nog verplichte tassencontrole plaats!

Wat betekent vrijheid?

Het bewaren van de hemelse vrede mag dan wel belangrijk zijn, maar niet ten koste van onze vrijheid. Die één of twee dagen in het jaar die in het teken ervan staan, zijn juist nu eigenlijk nog maar het begin. Al loop je mee in een mars, blijf je thuis op de bank voor de tv, schrijf je in het Chinees over de Nederlandse Bevrijdingsdag of ga je uit je dak op een feest: het mooie aan vrijheid is dat je het helemaal zelf mag weten. Vrijheid betekent dat de wereld voor ons open ligt, dat je mag wonen, werken en dromen waar je wilt. Vrijheid betekent een stem hebben, zelf mogen kiezen en beslissingen maken. Vrijheid betekent dat je zelf mag weten wat je draagt, op wie je verliefd wordt en wat je later wilt worden. Vrijheid betekent dat het aan jou is of je zondag naar de kerk of de moskee gaat, of gewoon een rondje gaat hardlopen.

Vrijheid vind je overal en toch is het nog lang niet overal op de wereld zo vanzelfsprekend. Juist daarom blijft vrijheid zo relevant en moeten we niet stoppen met het te vieren.