Dit is de meest persoonlijke blog die ik ooit ga schrijven. Maar tegelijkertijd is het een onderwerp dat meer studenten aangaat dan je je misschien beseft: stress en burn-outs. In deze blog mijn verhaal met fragmenten uit mijn dagboek.
Een beetje stress hoort er gewoon bij, toch?
Ik begon in 2015 enthousiast aan mijn pittige studie Biomedische Wetenschappen, met daarnaast nog allerlei nevenactiviteiten. Over het algemeen ging dat allemaal best lekker. Alles wat ik deed vond ik leuk en deed ik met veel plezier, wat is daar mis mee?! Er waren wel eens momenten dat ik het overzicht kwijt was en me dat teveel werd. Effe janken en dan kon ik weer door. Het lukt me toch altijd wel. En ze hadden me hier nodig, en daar. Ik kon niet gemist worden, vond ik. Anderen vertrouwden op mijn inzet.
“Na een veel te drukke kerstvakantie ging het mis. Het lukte gewoon niet meer.”
Met die mentaliteit heb ik nominaal mijn bachelor gehaald. Daarna ging ik verder met de master Biomedical Sciences. Toen ik aan de eerste stage begon, in november 2018, had ik daar ontzettend veel zin in. Maar na een veel te drukke kerstvakantie ging het mis. Het lukte gewoon niet meer. Ik snapte (en snap) niet wat er met me gebeurde, waarom het niet ging.
“Mijn hoofd en mijn lichaam hebben de afgelopen week aan de noodrem getrokken; dat was voor mij helaas nodig om te realiseren dat het vijf voor twaalf is. En dat de klok al een tijdje stilstaat. Waar ik de afgelopen dagen nog in paniek raakte als ik dacht dat ik nu van alles miste en dat ik helemaal geen tijd had om thuis te zitten, is er nu een vreemdsoortige rust over me neergedaald en besef ik dat het zo niet langer kan.”
Van de bank naar bed en weer terug
Na een week van mijn bed naar de bank en weer terug, realiseerde ik me dat het eigenlijk gewoon niet ging. Na een paar weken brak ik mijn stage af, met ontzettend veel verdriet. De studieadviseur was hierbij een fijne ondersteuning. Ik begon met schrijven in een dagboek. Dat document telt inmiddels al meer dan 60.000 woorden en daar komt af en toe nog steeds meer bij. Silver lining: in die tijd van intense emoties heb ik mijn mooiste zinnen ooit geschreven.
Ik ageer tegen het woord “burn-out”, maar als ik uit moet leggen wat er afgelopen jaar met me aan de hand was, neem ik toch dat woord in de mond, simpelweg omdat dat de makkelijkste uitleg is. Er zijn zo veel mensen met een burn-out, en het voelt zo generaliserend, maar iedereen beleeft het echt op zijn of haar eigen manier. Je zal nooit volledig uit kunnen leggen hoe het voor jou voelt, dat is zo intens lastig. Maar ik heb het in mijn dagboek zo goed mogelijk proberen te omschrijven.
“Diepgewortelde angst. Verzengende, verlammende paniek. Bij het willen, moeten, kunnen, en dan te veel. Bij kiezen en delen. Bij niet willen, maar toch doen. Bij willen, maar niet doen. Paniek bij het genieten van de dingen, want ik moet nog zo veel. Bij het stilstaan, want de wereld draait door, en die moet ik bij kunnen houden. Bij het te hard en te veel verlangen naar iets waarvan ik weet dat ik het niet zal krijgen. Bij het stellen van te hoge verwachtingen, die ik dan toch wel waar maak voor mezelf. Bij het teleurstellen van anderen, en daarmee dan bovenal mezelf. Paniek dat niemand mij echt, volledig, helemaal begrijpt. Angst dat datgene wat ik zoek, in dit universum niet bestaat.”
Twee stappen vooruit, één stap achteruit
Afgelopen jaar was nogal een bewogen jaar, vooral in het feit dat ik veel stil heb gezeten. Dat was moeilijk, en is soms nog steeds moeilijk. Twijfels over álles wat ik doe, deed en wilde doen passeerden de revue. Ik besefte me dat járenlange sluimerende stress had veroorzaakt wat ik nu voelde, en dat is best een eng besef.
Ik heb twee psychologen bezocht, die allebei precies tegenovergesteld te werk zijn gegaan, maar ze hebben niet zo heel veel voor mij kunnen betekenen uiteindelijk. Het klikte misschien ook niet helemaal, achteraf. Als je al niet helemaal weet hoe iemand je kan helpen en wat je er precies komt doen, behalve dan dat je dit niet alleen kan, dan is het ook lastig om dan maar verder te gaan zoeken. Tussendoor heb ik de studentpsycholoog ook benaderd, dit was een fijne persoon waar ik goede gesprekken mee heb gehad, dus contacteer deze zeker als je het moeilijk hebt.
“Waar ik nu ben, daar ben ik helemaal zelf gekomen, met de steun van familie en vrienden.”
In september 2019 ben ik weer aan de slag gegaan, met een andere stage, die ik parttime heb voltooid. Waar ik nu ben, daar ben ik helemaal zelf gekomen, met de steun van familie en vrienden. Dat betekent ook dat ik veel dingen niet helemaal doe zoals goed voor me zou zijn. Af en toe ervaar ik nog steeds buitenproportioneel veel stress. Afgelopen jaar heb ik vooral geleerd hoe ik stress moet ontwijken en “nee” moet zeggen. Een ontzettend belangrijke les, maar dealen met stress vind ik nog steeds moeilijk.
Deze foto maakte ik vorig jaar april, toen ik een weekje in Zeeland verbleef. Het open water dat voor me ligt staat symbool voor mijn herstel.
Stress in coronatijd
In deze toch al stressvolle tijden, waarin we eigenlijk minder druk zouden moeten ervaren, kan je toch moeite hebben om te ontspannen. Ik merk het zelf ook; deze coronacrisis daagt me opnieuw uit en laat me beseffen dat ik al heel ver ben gekomen, maar nog altijd onderweg ben. Het is moeilijk om je thuis te concentreren, en dan is het vervolgens ook moeilijk ontspannen als je het gevoel hebt dat je onproductief bent geweest. Ineens ervaren veel meer studenten die stress en zorgen, en is het ook belangrijk om daarbij stil te staan. Wees nu extra lief voor jezelf, en praat erover. Echt! Geloof het of niet, maar door goed te ontspannen en voor jezelf te zorgen, ben je vaak productiever op het moment dat je dan toch aan de slag gaat.
In het vervolg op deze blog lees je meer tips wat je moet doen als je veel stress ervaart, en hoe je kunt voorkomen dat het uit de hand loopt.
Veel liefs van mij!
– Manon –
Hallo Manon,
Wat fijn dat je weer hersteld of in ieder geval aan het herstellen bent! Ik herken heel veel in jouw verhaal, ook al begonnen mijn problemen pas later in mijn leven, ruim na mijn studie. Ik heb ervan geleerd dat iedereen te maken kan krijgen met een burn-out”, en dat het vaak een samenloop van omstandigheden is waardoor het mis gaat. Ik herken dat gevoel van heel veel “moeten”, en ook je opmerking over even huilen en dan weer verder. Vooral niet toegeven (of misschien zelfs inzien) dat er iets mis aan het gaan is! Totdat je ineens niet meer verder kunt, en dan heb je geen keuze meer.
Ik ben nu alweer een heel eind verder, en ik ben achteraf misschien niet blij met de burn-out zelf, maar wel met wat ik ervan geleerd heb. Ik ken mezelf nu veel beter, ik heb veel sneller door wanneer ik over mijn grenzen heen ga, en ik maak bewust tijd voor dingen waar ik me goed bij voel. Ik blijf nu niet meer (zo erg) doorduwen als het niet gaat, maar ga een wandeling maken. Ook in corona-tijden. Of ik drink online koffie met een goede vriendin. Bovendien heb ik mijn baan opgezegd en ben ik opnieuw gaan studeren, maar dat is natuurlijk niet voor iedereen de juiste oplossing. Wat wel voor iedereen geldt: denk af en toe eens na over alles wat je doet in je leven, en of je daar een goed gevoel bij hebt, of niet. Waarom zou je doorgaan met dingen waar je ongelukkig van wordt? Verander er iets aan of houd ermee op, maar blijf er niet in hangen. En als je meer dingen kunt doen waar je wel gelukkig van wordt: nog beter!
Misschien het belangrijkste wat ik geleerd heb: ik heb geleerd om aan te voelen en te begrijpen waar ik eigenlijk gelukkig of ongelukkig van word. Het klinkt misschien gek, maar toen een psycholoog mij voor het eerst die vraag stelde, kon ik daar helemaal geen antwoord op geven. Dat is toch te gek voor woorden? Ik deed van alles omdat (ik dacht dat) het moest, of omdat (ik dacht dat) het er nu eenmaal bij hoorde, en dacht er niet eens over na of ik het wel leuk vond om te doen. Dat wil niet zeggen dat alles wat ik nu doe 100% leuk moet zijn, maar ik probeer wel om dingen te doen die ik meer of vaker wel leuk vind dan dat ik ze niet leuk vind. En als ik me toch gespannen begin te voelen, duw ik dat gevoel niet weg, maar probeer ik te analyseren waar dat gevoel vandaan komt, en te bedenken hoe ik het op kan lossen. Meestal lukt dat eigenlijk wel, soms door gewoon een paar keer diep adem te halen, een wandeling te maken of wat taken van mijn takenlijstje te schrappen. Soms komt de stress door één bepaalde klus die ik moet doen, en dan los ik het op door die klus als enige op mijn takenlijstje voor die dag te zetten, en mezelf voor te houden dat ik daarna iets leuks mag gaan doen. Als zo’n klus af is, voel ik de spanning vaak meteen oplossen, en kan ik met een goed gevoel iets leuks gaan doen. Dat levert me dan ook weer een heleboel energie op!
Manon, ik wens je veel succes met je verdere herstel, en veel geluk voor de toekomst!